ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ

Αθήνα, 28/03/2012
Αρ. Πρωτ.: 14540

ΘΕΜΑ: «Κανόνες Συνταγογράφησης».
Θέτουμε υπόψη σας ότι σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τον Ενιαίο Κανονισμό Υγειονομικής Περίθαλψης ΕΟΠΥΥ και τις εγγυκλίους που έχουν εκδοθεί από τον Οργανισμό, ισχύουν οι ακόλουθοι κανόνες συνταγογράφησης που οφείλουν να ακολουθούν οι ιατροί που συνταγογραφούν για τους ασφαλισμένους του Οργανισμού.
Α. Ιατροί που συνταγογραφούν για ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ
Η συνταγογράφηση για ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ μπορεί να γίνεται από:

• Ιατρούς ΕΟΠΥΥ μόνιμους και με σύμβαση που απασχολούνται στα πολυϊατρεία και ιατρεία ΕΟΓΙΥΥ.
• Οικογενειακούς ιατρούς και ιατρούς οι οποίοι συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ. (με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ορίζεται για τους συμβεβλημένους με τον φορέα ιατρούς το ανώτατο όριο επισκέψεων και αμοιβής ανά επίσκεψη και μόνον με ηλεκτρονική συνταγογράφηση εκτός από την περίπτωση που υπάρχει αδυναμία του συστήματος όπου η παραπάνω διαδικασία θα γίνεται χειρόγραφα στο ενιαίο συνταγολόγιο του πρώην ΙΚΑ - ΕΤΑΜ.)
• Ειδικευμένους ιατρούς των εξωτερικών ιατρείων των κρατικών, των στρατιωτικών και πανεπιστημιακών νοσοκομείων που έχουν πιστοποιηθεί στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
• Ειδικευμένους ιατρούς και υπόχρεους υπηρεσίας υπαίθρου των Κέντρων Υγείας και των Περιφερειακών ιατρείων που έχουν πιστοποιηθεί στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση. .
• Πιστοποιημένους ειδικευόμενους ιατρούς των εξωτερικών ιατρείων των Νοσοκομείων του ΕΣΥ και των άλλων κρατικών νοσοκομείων καθώς και των Κέντρων Υγείας. 
• Ιατρούς εξωτερικών ιατρείων ιδιωτικών νοσοκομείων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που έχουν πιστοποιηθεί στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
• Ιατρούς του ιατρείου της Βουλής των Ελλήνων,
• Ιατρούς που εργάζονται στα Υπουργεία και
• Ιατρούς των ιατρείων των Σωμάτων Ασφαλείας (Ελληνική Αστυνομία και Πυροσβεστικό Σώμα),
  
  μόνο με την Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση, μετά από σχετική πιστοποίηση. Επισημαίνεται ότι η ηλεκτρονική συνταγογράφηση θα εφαρμόζεται άμεσα και στις Μονάδες Υγείας του ΕΟΠΥΥ, εφόσον ολοκληρωθεί η αγορά εξοπλισμού και η ηλεκτρονική διασύνδεση των Μονάδων.
  
  Επιπλέον μπορούν να συνταγογραφούν

«μη συμβεβλημένοι με το ΕΟΠΥΥ ιδιώτες ιατροί πιστοποιημένοι στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση (με ιδιωτική δαπάνη) για την έκδοση μόνο ηλεκτρονικών συνταγών, »ιδιώτες ιατροί πιστοποιημένοι στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, που συνεργάζονται με ΚΑΠΗ και Μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων και μόνο για την έκδοση ηλεκτρονικών συνταγών (οι επισκέψεις δεν θα χρεώνονται στον Οργανισμό).
Οι ιδιώτες ιατροί μπορούν να συνταγογραφούν μέχρι 2 συνταγές το μήνα για κάθε ασφαλισμένο και αγωγή που καλύπτει ανάγκες μηνός ή τριμήνου για τις χρόνιες παθήσεις.
Από τα ανωτέρω εξαιρούνται οι ιδιώτες αλλεργιολόγοι ιατροί, στους οποίους χορηγούνται Συνταγολόγια Ενιαίου Τύπου, δεδομένου ότι τα εμβόλια απευαισθητοποίησης δεν έχουν καταχωρηθεί στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης.

Β. Γενικές οδηγίες συνταγογράφησης :
Οι ιατροί που παρέχουν υπηρεσίες στους ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ, σύμφωνα με την παρ. Α του παρόντος οφείλουν :

• Να συμμορφώνονται με τις διατάξεις της νομοθεσίας (ΠΔ 121/08), τους όρους των συμβάσεων, την ιατρική δεοντολογία, τον Ενιαίο Κανονισμό Παροχών και τις εγκυκλίους των αρμοδίων Υπουργείων και του ΕΟΠΥΥ που εκδίδονται κάθε φορά σχετικά με τον τρόπο, χρόνο και τους όρους παροχής φαρμακευτικής περίθαλψης.
• Να ελέγχουν το βιβλιάριο υγείας και να διαπιστώνουν εάν το πρόσωπο που προσέρχεται για εξέταση ταυτίζεται με αυτό που αναγράφεται ή εικονίζεται στο βιβλιάριο υγείας, βεβαιώνοντας παράλληλα ότι υπάρχει ασφαλιστική ικανότητα.
• Να καταχωρούν την φαρμακευτική αγωγή στο βιβλιάριο υγείας για ασφαλισμένους, του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και του ΟΓΑ και στα αντίγραφα των εντολών υγειονομικής περίθαλψης για ασφαλισμένους ΟΠΑΔ, ΟΑΕΕ και ΤΥΔΚΥ. Να ελέγχουν τις καταχωρήσεις για τυχόν προηγούμενη φαρμακευτική αγωγή για την ίδια νόσο.
• Να εξετάζουν τον ασφαλισμένο πριν χορηγήσουν τη συνταγή.
• Οι ιατροί υποχρεούνται να εγγραφούν ως χρήστες στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και να καταχωρούν κατά τη διαδικασία ηλεκτρονικής συνταγογράφησης όλα τα απαιτούμενα στοιχεία με βάση το άρθρο 3 του Νόμου 3892/10.
• Σε περίπτωση που είναι αδύνατη η πρόσβαση στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, είναι δυνατή η έκδοση χειρόγραφης συνταγής, στο συνταγολόγιο ενιαίου τύπου όπου καταχωρούνται όλα τα απαιτούμενα στοιχεία με βάση το ΠΔ 89/98.

Καθώς καθίσταται υποχρεωτική η ηλεκτρονική καταχώρηση όλων των συνταγών φαρμάκων από τα φαρμακεία προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς (ν. 4052/2012) ανεξάρτητα του τρόπου συνταγογράφησης της συνταγής από τον ιατρό (ηλεκτρονική ή χειρόγραφη), προβλέπεται ότι για κάθε χειρόγραφη συνταγή που καταχωρείται ηλεκτρονικά από τα φαρμακεία προς τους Φ.Κ. Α., οι ιατροί που συνταγογραφούν χειρόγραφα επιβαρύνονται με την καταβολή ποσού αποζημίωσης προς τα φαρμακεία που καταχωρούν τις συνταγές. Χειρόγραφες συνταγές σε καμία περίπτωση δεν αποζημιώνονται από τους Φ.Κ.Α. και τα φαρμακεία δεν μπορούν να απαιτήσουν πληρωμή για τις συνταγές αυτές. Με την υπ' αριθμ. ΔΥΓ3(α)/οικ. ΓΥ/148 απόφασης του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ορίστηκε το ύψος του ποσού, ο τρόπος είσπραξης και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας διάταξης, ενώ με το υπ' αριθμ. 10480/14-03-2012 έγγραφο ΕΟΠΥΥ η εφαρμογή του νέου μέτρου αναστέλλεται μέχρι νεωτέρας.

• Να συνταγογραφούν ιδιοσκευάσματα φαρμακευτικής δράσης σχετικής με τη νόσο και μόνο για τις εγκεκριμένες τους ενδείξεις και την εγκεκριμένη δοσολογία όπως αυτή περιγράφεται στην περίληψη χαρακτηριστικών του προϊόντος (8ΡΟ) και μόνο για νοσήματα της ειδικότητάς τους, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ/τος 121/08 και του άρθρου 8 του Νόμου 3457/06.

• Σύμφωνα με το ν. 4052/2012, από 1ης Απριλίου 2012 όλοι οι ιατροί θα συνταγογραφούν τους ασφαλισμένους των ΦΚΑ κάνοντας αποκλειστικά χρήση της χημικής ονομασίας (δραστική ουσία) των φαρμάκων των δέκα (10) μεγαλυτέρων σε κατανάλωση δραστικών ουσιών, για τις οποίες υπάρχουν φάρμακα με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και γενόσημα, εξαιρουμένων αυτών για τις χρόνιες παθήσεις. Με την υπ' αριθμ. αριθμ. ΔΥΓ3(α)/οικ. ΓΥ/149 απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίστηκαν οι συγκεκριμένες θεραπευτικές κατηγορίες. Από 1ης Ιουνίου 2012 η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία καθίσταται υποχρεωτική και καθολική. Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων καταρτίζει κατάλογο με τις χημικές ονομασίες των δραστικών ουσιών και τα αντίστοιχα εμπορικά ονόματα όλων των φαρμάκων, τον οποίον αναρτά στην ιστοσελίδα του μέχρι 31 Μαρτίου 2012.
  

• Να μην επαναλαμβάνουν τη συνταγή φαρμάκων, εφόσον από τη δοσολογία που υποχρεωτικά αναγράφεται στη συνταγή και το χρόνο λήψης, δε δικαιολογείται η ανάλωση των χορηγηθέντων με την προηγούμενη συνταγή.
• Οι ιατροί υποχρεούνται να αναγράφουν μόνο μία μονάδα ιδιοσκευάσματος στις περιπτώσεις οξέων περιστατικών όταν εκτιμούν ότι η διάγνωση δεν είναι απόλυτα ασφαλής και κρίνουν ότι για το λόγο αυτό δεν υπάρχει βεβαιότητα για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Περισσότερα της μίας μονάδας ιδιοσκευάσματος και μέχρι δύο συνταγραφούνται μόνο εφόσον κρίνεται απολύτως αναγκαίο να συνεχισθεί, συγκεκριμένη θεραπευτική αγωγή του ασθενούς για χρονικό διάστημα, για το οποίο δεν επαρκεί η μία μονάδα και πάντως όχι για χρονικό διάστημα, περισσότερο του ενός (1) μηνός ανά συνταγή σύμφωνα με τη δοσολογία του γιατρού. Τα ανωτέρω δεν ισχύουν για τις συσκευασίες που περιέχουν μια δόση, για συσκευασίες ιδιοσκευασμάτων απαραιτήτων για φαρμακοτεχνικές εργασίες.
• Σε περιπτώσεις που οι ασφαλισμένοι ακολουθούν σταθερή φαρμακευτική αγωγή, που έχει καθοριστεί από ειδικό ιατρό, είτε φαρμακευτική αγωγή συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας δύο ή τριών μηνών και προκειμένου να εξυπηρετούνται οι ασφαλισμένοι, οι ιατροί του ΕΟΠΥΥ (μόνιμοι και συμβεβλημένοι) θα πρέπει να εκδίδουν συνταγές δίμηνης και τρίμηνης διάρκειας (ν. 4052/2012, άρθρο 13, παρ. 15) αντίστοιχα σε ένα φύλλο. Οι συνταγές τρίμηνης διάρκειας θα εκδίδονται μόνο ηλεκτρονικά, όταν γίνει σχετική τροποποίηση από την ΗΔΙΚΑ. Οι συνταγές δίμηνης διάρκειας μπορούν να εκδίδονται και χειρόγραφα, για όσο ισχύουν οι χειρόγραφες, όπου θα σημειώνεται το αντίστοιχο πεδίο επί της συνταγής και οι χειρόγραφες θα απαιτούν θεώρηση από ελεγκτή ιατρό.
• Επίσης παραμένει η δυνατότητα έκδοσης «επαναλαμβανόμενη συνταγή» τρίμηνης διάρκειας στους ασθενείς ασφαλισμένους που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις και ακολουθούν σταθερή θεραπευτική αγωγή σε τρία (3) συνεχή φύλλα.
• Οι αγροτικοί ιατροί υποχρεούνται να συνταγογραφούν μόνο μία μονάδα ιδιοσκευάσματος. Εξαιρετικά και μόνο σε περίπτωση χορήγησης ενεσίμων διαλυμάτων μιας δόσης εκάστου, ο αγροτικός ιατρός δύναται να αναγράφει πέραν της μίας μονάδας ιδιοσκευάσματος,όση ποσότητα απαιτείται για την κάλυψη θεραπείας. Επίσης δύνανται να συνταγογραφούν για χρονίως πάσχοντες ασφαλισμένους, συνταγή για θεραπεία μέχρι ενός (1) μηνός καθώς και «επαναλαμβανόμενη συνταγή» τρίμηνης διάρκειας, μόνο βάσει γνωμάτευσης του ιατρού ειδικότητας. Η γνωμάτευση ισχύει για όσο χρόνο έχει καθορίσει ο γιατρός ειδικότητας και πάντως όχι πέραν της διετίας από την έκδοσή της.
• Οι ειδικευόμενοι συνταγογραφούν σε επείγουσες για τον ασθενή καταστάσεις ένα κουτί ανά φάρμακο είτε σε χρονίως πάσχοντες, με γνωμάτευση ειδικού, αντιγράφοντας το όνομα, την ειδικότητα και το ΑΜΚΑ του θεράποντα ειδικευμένου ιατρού και την ημερομηνία γνωμάτευσης.
• Να μην προτρέπουν με οποιοδήποτε τρόπο τους ασφαλισμένους να εκτελούν τις εκδιδόμενες συνταγές σε συγκεκριμένο φαρμακείο και να μην προσκομίζουν οι ίδιοι τις συνταγές στο φαρμακείο για εκτέλεση. Η παράβαση αυτή συνεπάγεται και την πειθαρχική δίωξη του ιατρού από τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα.

• Τα φάρμακα που χορηγούνται από τα φαρμακεία του οργανισμού αναφέρονται στα σχετικά Γ55/863/30-9-2011, Γ55/891/29-12-2011 και 1155/3-2-2012 έγγραφα του ΕΟΠΥΥ. Η διάθεση των φαρμάκων αυτών θα πραγματοποιείται με ιατρική συνταγή που θα συνοδεύεται από γνωμάτευση Κρατικού Νοσοκομείου ή Ιδιωτικής Κλινικής για τα φάρμακα του άρθρου 12 παρ. 2 του νόμου 3816/2010 και για τα υπόλοιπα φάρμακα από γνωμάτευση θεράποντα όπου προβλέπεται από τον τρόπο διάθεσης τους. Οι ιατροί που συνταγογραφούν φάρμακα που είναι δεσμευμένα και χορηγούνται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ οφείλουν:

• Να τα συνταγογραφούν μόνο για τις εγκεκριμένες από τον ΕΟΦ ενδείξεις.
• Να καθοδηγούν τον ασφαλισμένο σε ποιό φαρμακείο του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. θα απευθυνθεί για την εκτέλεση της συνταγής και αν χρειάζεται να εξεταστεί το περιστατικό από την ειδική επιτροπή μαζί με τα δικαιολογητικά που χρειάζονται, ώστε να μην ταλαιπωρούνται οι ασφαλισμένοι.
• Να μην αναγράφουν τα ιδιοσκευάσματα αυτά στην ίδια συνταγή με φάρμακα που χορηγούνται από τα ιδιωτικά φαρμακεία.
• Να αναγράφουν στη συνταγή την ένδειξη «ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ από το ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ του Ε.Ο.Π.Υ.Υ».
• Να επισυνάπτουν στη συνταγή τη γνωμάτευση ιατρού της αντίστοιχης ειδικότητας, από Δημόσιο Νοσοκομείο ή Ιδιωτική κλινική, ή του ιδίου εάν είναι συγχρόνως και θεράπων ιατρός.
• Να χορηγούν στους ασφαλισμένους τυχόν πρόσθετα δικαιολογητικά για την χορήγηση όπως αναφέρονται στα έγγραφα Γ55/863/30-9-2011 και 1155/3- 2-12.
  
  Όταν οι ιατροί συνταγογραφούν φάρμακα υψηλού κόστους και ειδικών θεραπειών που απαιτούν έγκριση από επιτροπή του ΕΟΠΥΥ (άρθρο 9 του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών του ΕΟΠΥΥ), υποχρεούνται να εκδίδουν σχετική γνωμάτευση, να ελέγχουν τα απαραίτητα παραστατικά και να καθοδηγούν σχετικά τον ασφαλισμένο. Ειδικότερα για την συνταγογράφηση φαρμάκων που δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα (εξωτερικού), ο θεράπων ιατρός πρέπει να συμπληρώνει το ειδικό έντυπο Α και να δίνει στον ασθενή τις εξετάσεις από όπου πιστοποιήθηκε το νόσημα καθώς και να αναφέρεται στην πορεία της νόσου και να παραπέμπει τον ασθενή στην τοπική ΝΜΥ του ΕΟΠΥΥ ώστε να αποστέλλονται τα δικαιολογητικά στην Επιτροπή.
  

Γ. Κυρώσεις
Σε περιπτώσεις παράβασης των Κανόνων Συνταγογράφησης, επιβάλλονται πειθαρχικές, διοικητικές και ποινικές κυρώσεις, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ121/2008, όπως αυτές τροποποιήθηκαν με τις διατάξεις των ν.3846/2010, 3996/2011 και 4047/2012.

• Για τους μόνιμους, επί συμβάσει ορισμένου ή αορίστου χρόνου ιατρούς και οδοντιάτρους του ΕΟΠΥΥ και μη συμβεβλημένους ελεύθερους επαγγελματίες ιατρούς και οδοντιάτρους οι οποίοι παραβιάζουν τους κανονισμούς του ΕΟΠΥΥ, ανεξάρτητα αν παραπέμπονται στα αρμόδια Πειθαρχικά Όργανα, για παραβάσεις σχετικά με:
  

Α. Υπεσυνταγογράφηση: μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που απαιτείται για την αντιμετώπιση της νόσου, σύμφωνα με το δοσολογικό σχήμα που υποχρεωτικά αναγράφεται επί της συνταγής και όπως ορίζεται από το SPC του φαρμάκου για τη συγκεκριμένη ένδειξη και τα σχετικά θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Β. Προκλητή ζήτηση:
- συνταγογράφηση που δεν αντιστοιχεί σε ανάγκες υγείας,
- φάρμακα που η θεραπευτική δράση δεν έχει τεκμηριωθεί,
- πειραματική χορήγηση θεραπείας,
- συνταγογράφηση κατ' απαίτηση του ασθενή.
Γ. Κατευθυνόμενη συνταγογράφηση:
- συνταγογράφηση φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων συγκεκριμένου παραγωγού,
- υπόδειξη εκτέλεση της συνταγής σε συγκεκριμένο φαρμακείο.
Δ. Αρνηση εξυπηρέτησης ασφαλισμένων.
Ε. Λήψη αμοιβής πέραν της νόμιμης.
ΣΤ. Παραβίαση των διατάξεων του π.δ. 121/2008 όπως ισχύει, επιβάλλεται, με απόφαση του Προέδρου, η αφαίρεση του δικαιώματος της, καθ' οποιονδήποτε τρόπο, συνταγογράφησης για χρονικό διάστημα μέχρι δύο (2) έτη. Η απόφαση του προέδρου ΕΟΠΥΥ παύει να ισχύει με την πάροδο του ενός έτους ή με την έκδοση πειθαρχικής απόφασης από το αρμόδιο πειθαρχικό όργανο. Η παραπάνω απόφαση του προέδρου του ΕΟΠΥΥ εκδίδεται, αφού προηγηθεί κλήση του ιατρού για παροχή γραπτών εξηγήσεων, οι οποίες εξηγήσεις θα κατατίθενται εντός προθεσμίας πέντε (5) ημερών από την ημέρα κοινοποίησης της σχετικής κλήσης. Η παρούσα διάταξη καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς υποθέσεις.

• Σε περιπτώσεις παραβάσεως των διατάξεων του άρθρου 2 του Π.Δ. 121/2008, επιβάλλονται οι κάτωθι κυρώσεις:

Α. Καταλογισμός της ζημίας που προκαλείται από τη συνταγογράφηση προσαυξημένη κατά πενήντα τοις εκατό (50%). Β. Πρόστιμο κυμαινόμενο από 3.000 € έως 15.000 € αναλόγως με τη συχνότητα και βαρύτητα της παράβασης.

• Σε περιπτώσεις που περικοπεί εκτελεσθείσα συνταγή που θεωρήθηκε από ελεγκτή ιατρό, για παράβαση των κανόνων συνταγογράφησης, ο Οργανισμός εισπράττει την αξία από το συνταγογράφο ιατρό.
• Οι πιστοποιημένοι μη συμβεβλημένοι που έλαβαν συνταγολόγια πριν την πλήρη λειτουργία του ΕΟΠΥΥ και στη συνέχεια δεν συμβλήθηκαν οφείλουν να επιστρέψουν τα συνταγολόγια που έχουν παραλάβει.
• Οι παραβάσεις των ιατρών γνωστοποιούνται και στον οικείο Ιατρικό Σύλλογο προκειμένου να διερευνήσει την υπόθεση και να επιβάλλει τις προβλεπόμενες πειθαρχικές κυρώσεις.
  

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ,
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ